Θέλουμε να θεραπεύσουμε παθογένειες, για αποτελεσματική και έγκαιρη απονομή δικαιοσύνης
Στην Βασιλική Πολύζου
Μέρος ενός ευρύτερου και συνεκτικού σχεδιασμού για τον θεσμικό εκσυγχρονισμό, τη σύγχρονη οργάνωση και λειτουργία της ελληνικής Δικαιοσύνης αποτελούν, κατά τον Ιωάννη Μπούγα, οι νομοθετικές παρεμβάσεις του υπουργείου Δικαιοσύνης. Έτσι, ο αρμόδιος υφυπουργός απαντάει μέσω της «ΑΠΟΨΗΣ» στις επικρίσεις που δέχεται η κυβέρνηση από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Ο Ιωάννης Μπούγας εστιάζει στην αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, που έχει ως στόχο την αποτελεσματική απονομή δικαιοσύνης και πρωτίστως σε εύλογο χρονικό διάστημα. Αναφέρεται στον νέο Δικαστικό Χάρτη, αλλά δεν διστάζει να απαντήσει και για όσα συνέβησαν στην Ιατροδικαστική Υπηρεσία της Πάτρας, που οδήγησαν την πολιτική ηγεσία του υπουργείου στην απόφαση να μπει λουκέτο και να επανεξεταστούν τουλάχιστον 100 υποθέσεις, που είχαν κλείσει λόγω… παθολογικών αιτίων.
«Α..»: Τι προσδοκάτε, κύριε Μπούγα, με τη νέα νομοθετική παρέμβαση του υπουργείου Δικαιοσύνης;
Ι.Μπ.: Η νομοθετική πρωτοβουλία για την αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας αποτελεί συνέχεια του ολοκληρωμένου σχεδίου μας για τον θεσμικό εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης και την οργάνωση της λειτουργίας της. Στόχος μας είναι να θεραπεύσουμε παθογένειες που ταλαιπώρησαν για δεκαετίες πολίτες, δικηγόρους και δικαστές, και να διασφαλίσουμε ότι η Δικαιοσύνη θα απονέμεται αποτελεσματικά και κυρίως, εντός ευλόγου χρόνου.
Η αρχή έγινε με τον Δικαστικό Χάρτη, ο οποίος αποτελεί τη σημαντικότερη ιστορικών διαστάσεων θα έλεγα τομή στην ελληνική Δικαιοσύνη και εφαρμόζεται ήδη από το προηγούμενο δικαστικό έτος. Τώρα, με τις παρεμβάσεις στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, αξιοποιούμε τον χρόνο της προδικασίας της τακτικής διαδικασίας, θέτουμε δεσμευτικές προθεσμίες, απλοποιούμε και επιταχύνουμε τις διαδικασίες. Στόχος μας είναι, μέχρι το τέλος της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου, η Ελλάδα να συγκλίνει με τον μέσο όρο των χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης, δηλαδή περίπου 350 ημέρες για την έκδοση οριστικής απόφασης και 650 για την τελεσίδικη.
«Α..»: Θα ωφεληθούν οι πολίτες, από τις νέες διατάξεις;
Ι.Μπ.: Αναμφίβολα. Οι διάδικοι και οι συνήγοροί τους είναι οι πρώτοι που θα ωφεληθούν από τις επερχόμενες αλλαγές. Με τη νέα διαδικασία, θα γνωρίζουν από την κατάθεση του δικογράφου, επιτέλους, πότε θα εκδικαστεί η υπόθεσή τους. Αυτό, όπως αντιλαμβάνεστε, ενισχύει την ασφάλεια και τη διαφάνεια της διαδικασίας. Οι προβλεπόμενες ρυθμίσεις μειώνουν τις καθυστερήσεις, αξιοποιούν τα ψηφιακά μέσα και περιορίζουν τη χρονοβόρα ταλαιπωρία των πολιτών, που έως σήμερα συνόδευε την προσφυγή τους στη Δικαιοσύνη. Ιδιαίτερα σημαντική είναι, επίσης, η πρόβλεψη για αποκλειστικές και δεσμευτικές προθεσμίες, όχι μόνο για τους διαδίκους, αλλά και για πρώτη φορά για τους Δικαστές.
«Α.»: Μπορεί να διασφαλιστεί η ταχύτητα στην έκδοση των αποφάσεων με το υπάρχον έμψυχο δυναμικό; Σας ρωτώ, διότι πολλοί είναι εκείνοι που αναφέρονται στην έλλειψη δικαστών και εισαγγελέων, όπως και του προσωπικού των δικαστηρίων…
Ι.Μπ.: Η Χώρα μας, ως προς τον αριθμό των Δικαστών, κατατάσσεται στην πρώτη δεκάδα μεταξύ των κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς το 2022 τριάντα επτά Δικαστές αναλογούσαν σε εκατό χιλιάδες κατοίκους, όταν ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος ανερχόταν στους είκοσι δύο Δικαστές. Συνεπώς, το πρόβλημα δεν είναι ποσοτικό, αλλά οργανωτικό. Με την εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη, επιχειρήσαμε να δώσουμε λύση σε αυτό το ζήτημα, δεδομένου ότι προστέθηκαν στους Δικαστές α’ βαθμού, επιπλέον 950 Δικαστές ειδικής επετηρίδας.
Αυτοί οι Δικαστές επιμορφώθηκαν με άρτιο και επιστημονικά υψηλού επιπέδου πρόγραμμα από την Εθνική Σχολή Δικαστών και, από το νέο δικαστικό έτος, είναι έτοιμοι να δικάζουν το σύνολο των αστικών υποθέσεων. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται μια σημαντική δεξαμενή έμπειρων και καταρτισμένων Δικαστών που ενισχύουν την απονομή Δικαιοσύνης σε όλα τα επίπεδα. Σε συνδυασμό, λοιπόν, με τις επερχόμενες αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, αναμένουμε ακόμη μεγαλύτερη επιτάχυνση στην έκδοση αποφάσεων. Παράλληλα, συνεχίζουμε την πρόσληψη των Δικαστικών υπαλλήλων και την επιμόρφωσή τους μέσω της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών. Ήδη από την α’ και β’ σειρά έχουν αναλάβει καθήκοντα, ενώ έως τον Ιούλιο του 2026 αναμένεται να έχουν διοριστεί 1.087 δικαστικοί υπάλληλοι.
«Α.»: Άρα, θα επανακτήσουν και την εμπιστοσύνη τους στη Δικαιοσύνη, κύριε υπουργέ;
Ι.Μπ.: Στόχος των μεταρρυθμίσεων είναι να επανακτήσουν οι πολίτες την εμπιστοσύνη τους στο σύστημα απονομής της Δικαιοσύνης. Η αλλαγή θα επιτευχθεί μόνο μέσω ενός ολιστικού σχεδιασμού, που θα επιφέρει έμπρακτα και άμεσα αποτελέσματα. Όταν οι προσωρινές διαταγές εκδικάζονται σε μόλις δύο ημέρες, αντί για δεκαπέντε που ήταν μέχρι πρότινος, όταν οι διάδικοι μαθαίνουν άμεσα πότε θα συζητηθεί η υπόθεσή τους και αποφεύγουν πολυετείς καθυστερήσεις και ταλαιπωρίες, τότε πράγματι ο πολίτης αρχίζει να αισθάνεται ότι προστατεύονται τα δικαιώματά του και στην περίπτωση που καταστρατηγηθούν, η Δικαιοσύνη θα απονεμηθεί άμεσα και αποτελεσματικά.
«Α.»: Θα συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση και η αλλαγή στον τρόπο ανάδειξης της νέας ηγεσίας στον Άρειο Πάγο;
Ι.Μπ.: Η νέα ρύθμιση για τον τρόπο ανάδειξης της ηγεσίας των ανωτάτων Δικαστηρίων της Χώρας μας, αποτελεί εμβληματική μεταρρύθμιση για την ελληνική Δικαιοσύνη και την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της, διότι προβλέπει την ουσιαστική συμμετοχή του δικαστικού σώματος στη διαδικασία επιλογής της ηγεσίας του, μέσω έκφραση γνώμης από τις Ολομέλειες των ανωτάτων Δικαστηρίων, δηλαδή από τα ανώτατα συλλογικά όργανα αυτών, τα οποία θα συνεδριάζουν σε πλήρη σύνθεση.
Θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι με αυτή τη ρύθμιση επήλθε πλήρης συμμόρφωση της Xώρας μας προς την αντίστοιχη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Δικαιοσύνη, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να αποτελεί η ίδια διεθνές καλό παράδειγμα ενίσχυσης της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και προαγωγής του Κράτους Δικαίου. Επομένως, η αλλαγή αυτή συνιστά ύψιστη έκφραση του δημοκρατικού πολιτεύματος και απόδειξη της καλής λειτουργίας των θεσμών μας.
«Α.»: Είναι συχνές οι νομοθετικές παρεμβάσεις σας, κύριε Μπούγα, και γι’ αυτό σάς ασκούν κριτική τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Λένε ότι νομοθετείτε κάθε τρεις και λίγο, χωρίς κάποιο σχέδιο. Τι τους απαντάτε;
Ι.Μπ.: Η κριτική είναι θεμιτή στη δημοκρατία, πρέπει, όμως, να εδράζεται σε πραγματικά και εμπεριστατωμένα επιχειρήματα. Οι νομοθετικές μας πρωτοβουλίες δεν είναι μεμονωμένες κινήσεις, αλλά αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου και συνεκτικού σχεδιασμού για τον θεσμικό εκσυγχρονισμό, τη σύγχρονη οργάνωση και λειτουργία της ελληνικής Δικαιοσύνης, τον οποίο είχαμε ανακοινώσει από την ανάληψη των καθηκόντων μας στο Υπουργείο.
Προηγήθηκε, ασφαλώς, ο νόμος για το Δικαστικό Χάρτη, ενώ για τη βέλτιστη λειτουργία του προβήκαμε στην πρώτη φάση μεταφοράς δικαστηριακής ύλης και στις απαραίτητες αλλαγές του αστικού δικονομικού δικαίου. Συνεχίζουμε την υλοποίηση των δεσμεύσεών μας με τις επερχόμενες αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και το επόμενο διάστημα θα ακολουθήσουν αλλαγές στον Κώδικα Εναλλακτικής Επίλυσης Διαφορών, στον Κώδικα Δικηγόρων και στο Κληρονομικό Δίκαιο.
«Α.»: Πώς προχωράει η δικαστηριακή μεταρρύθμιση; Δικαιώνει τις παρεμβάσεις που κάνατε πέρσι;
Ι.Μπ.: Τα πρώτα αποτελέσματα από την εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη είναι μετρήσιμα και θετικά για τα 113 Δικαστήρια της Χώρας μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γραφείου Συλλογής και Επεξεργασίας Δικαστικών Στατιστικών Στοιχείων του Υπουργείου, προκύπτει ότι κατά το πρώτο εξάμηνο από την εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη το ποσοστό εκκαθάρισης υποθέσεων έχει αυξηθεί από 89,7% σε 94%, ενώ κατά το ίδιο εξάμηνο ο μέσος χρόνος έκδοσης απόφασης μειώθηκε από 706 ημέρες σε 500.
Συγκεκριμένα , στο Πρωτοδικείο Αθηνών, παρατηρείται αύξηση εκκαθάρισης από 87,5% σε 101% και μείωση του χρόνου εκδίκασης από 1.870 σε 1.362 ημέρες. Αντιστοίχως στη Θεσσαλονίκη, το ποσοστό εκκαθάρισης έφτασε το 104%, με τον χρόνο εκδίκασης να μειώνεται στις 252,9 ημέρες. Με τις επερχόμενες αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, αλλά και την εκδίκαση των αστικών υποθέσεων από το σύνολο των Δικαστών α’ βαθμού, θα μεγιστοποιηθούν τα αποτελέσματα εφαρμογής του Δικαστικού Χάρτη και κατ’ επέκταση θα μειωθεί περαιτέρω ο χρόνος έκδοσης οριστικής και τελεσίδικης απόφασης.
«Α.»: Επισκεφτήκατε πρόσφατα τη Σύρο και την Πάρο. Τι αποκομίσατε από τα δύο νησιά;
Ι.Μπ.: Μετά την ψήφιση του νόμου για τον Δικαστικό Χάρτη, οι επισκέψεις σε δικαστικούς σχηματισμούς ανά τη χώρα είναι αναγκαίες για την επιτόπια επίλυση των προβλημάτων που ανακύπτουν. Κατ΄ επέκταση, η επίσκεψή μου στο Πρωτοδικείο της Σύρου και στην Περιφερειακή έδρα του Πρωτοδικείου στην Πάρο δεν είχε απλώς εθιμοτυπικό χαρακτήρα, αλλά ήταν μια ουσιαστική ευκαιρία να συνομιλήσω απευθείας με δικαστικούς λειτουργούς, υπαλλήλους, δικηγόρους, αλλά και με τους ίδιους τους πολίτες και να βρούμε λύσεις στα προβλήματα.
Στο Πρωτοδικείο Σύρου διαπιστώθηκε η επιτακτική ανάγκη για εκτεταμένες εργασίες συντήρησης, τόσο στους εξωτερικούς όσο και στους εσωτερικούς χώρους του κτιρίου και προς το σκοπό αυτό προτείναμε οι εργασίες να χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Χρηματοδότησης Δικαστικών Κτιρίων, καθώς και να συναφθεί μίσθωση ακινήτου με τον Δήμο που να καλύπτει το σύνολο των στεγαζόμενων δικαστικών υπηρεσιών.
Κατά την επίσκεψή μου στην περιφερειακή έδρα του Πρωτοδικείου Σύρου στην Πάρο, προτείναμε τη μίσθωση νέου, κατάλληλου κτίριου, που να ανταποκρίνεται στις αυξημένες ανάγκες του Δικαστηρίου που έχουν προκύψει μετά την εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη. Οι αποφάσεις που λαμβάνουμε επιβεβαιώνουν την πάγια θέση μας ότι στόχος μας είναι η διασφάλιση της απρόσκοπτης πρόσβασης του πολίτη στη Δικαιοσύνη, με σεβασμό στις νησιωτικές περιοχές της Χώρας. Για το λόγο αυτό είναι αναγκαία η ύπαρξη Δικαστή Υπηρεσίας στην Περιφερειακή Έδρα σε καθημερινή βάση, προκειμένου να παρέχεται καθημερινά στους πολίτες η δυνατότητα έννομης προστασίας.
«Α.»: Θα βοηθήσει το αναμορφωτικό μέτρο «Δράσεις Πολιτισμού για μια πιο φιλική Δικαιοσύνη» στον σωφρονισμό όσων έχουν επιδείξει παραβατικές συμπεριφορές και ειδικά των ανηλίκων;
Ι.Μπ.: Το μέτρο αυτό στοχεύει στην άμεση παρέμβαση της Πολιτείας προς το συμφέρον των ανηλίκων και στην επίτευξη της κοινωνικής επανένταξής τους. Μέσα από τη συμμετοχή τους σε θεατρικά εργαστήρια, κινηματογραφικές λέσχες, μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα και άλλες δράσεις πολιτισμού, που προάγουν την πνευματική καλλιέργεια, την ηθική ανάπλαση και την ειρηνική κοινωνική συνύπαρξη, οι ανήλικοι αναπτύσσουν δεξιότητες και κοινωνική συνείδηση. Αυτό που πετυχαίνουμε, εν τέλει, είναι η ουσιαστική συμπερίληψη και η οικοδόμηση μιας ανοιχτής, δίκαιης κοινωνίας, που δίνει την ευκαιρία στους νέους για επανεκκίνηση.
______________________________________________________________
«Α.»: Τι συνέβη στην Ιατροδικαστική Υπηρεσία της Πάτρας;
Ι.Μπ.: Στην Ιατροδικαστική Υπηρεσία στην Πάτρα είχαν προκύψει σοβαρές καθυστερήσεις και υπόνοιες για αδιαφάνεια. Για το λόγο αυτό κρίθηκε αναγκαία η προσωρινή αναστολή λειτουργίας της, ενώ από τη Δευτέρα θα επαναλειτουργήσει με δύο νέους ιατροδικαστές.
«Α.»: Ποια μέτρα θα λάβετε, για να μην υπάρξουν στο μέλλον παρόμοια φαινόμενα και για να αποκατασταθεί στα μάτια της κοινής γνώμης το κύρος των ιατροδικαστών;
Ι.Μπ.: Με τον πρόσφατο νόμο για την αναδιοργάνωση των Ιατροδικαστικών Υπηρεσιών, καθώς και με τον νέο Οργανισμό του Υπουργείου Δικαιοσύνης, με τον οποίο αποτυπώθηκε η νέα διοικητική δομή και η διοικητική ιεραρχία της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας του Κράτους, συστάθηκε Γενική Διεύθυνση στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και τέσσερις γενικές διευθύνσεις σε όλη τη Χώρα. Με αυτόν τον σχεδιασμό, το Υπουργείο Δικαιοσύνης προχωρά σε ριζική αναμόρφωση του ιατροδικαστικού συστήματος, δίνοντας έμφαση στη διαφάνεια και στον διαρκή έλεγχό του. Στόχος μας είναι οι Ιατροδικαστικές Υπηρεσίες να ανταποκρίνονται αντικειμενικά και αμερόληπτα στην αποστολή τους, να συνδράμουν στην ανεύρεση της αλήθειας και στην αδέκαστη απονομή της Δικαιοσύνης.
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος», στις 08 Ιουνίου 2025.