Η ώρα για το μεγάλο και καθοριστικό βήμα της Ελληνικής Δικαιοσύνης

Με το νέο δικαστικό έτος ξεκίνησε η εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη. Η Χώρα μας για πρώτη φορά αποκτά Δικαστικό Χάρτη, δηλαδή ένα συνεκτικό νομοθέτημα που διαμορφώθηκε με βάση αξιόπιστη συγκέντρωση στοιχείων από όλα τα δικαστήρια της Χώρας από την Παγκόσμια Τράπεζα, αξιολόγησή τους και ουσιαστικό διάλογο των εμπλεκομένων. Ο Χάρτης θέτει τρεις βασικές κατευθυντήριες αρχές για την οργάνωση και λειτουργία της Δικαιοσύνης:

* Την ενοποίηση του πρώτου βαθμού με την κατάργηση των Ειρηνοδικείων, μετά από ένα και πλέον αιώνα από τότε που άρχισε η σχετική προσπάθεια.

Η Ελλάδα ήταν η μοναδική από τις Ευρωπαϊκές Χώρες με ίδιο ή παρόμοιο σύστημα κανόνων απονομής της Δικαιοσύνης, που διατηρούσε δύο ειδών δικαστήρια στον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας. Το γεγονός αυτό προκαλούσε τη δημιουργία de iure και de facto δύο κατηγοριών δικαστών, τον κατακερματισμό της δικαστικής ύλης, την ανισοκατανομή των υποθέσεων και μεγάλη καθυστέρηση στην έκδοση αποφάσεων.

Οι πρώην Ειρηνοδίκες αξιοποιούνται για την εκδίκαση σταδιακά και σε βάθος διετίας όλων των υποθέσεων πρώτου βαθμού με την προϋπόθεση της προηγούμενης επιμόρφωσής τους σε δύο κύκλους, που αρχίζουν την 1η.Οκτωβρίου.2024 και ολοκληρώνονται στο τέλος Μαίου.2025. Η επιμόρφωση θα γίνει σε κάθε Εφετειακή Περιφέρεια από τη Σχολή Δικαστών. Ο τόπος διεξαγωγής των σεμιναρίων, οι καθηγητές που θα διδάσκουν σε αυτά, η κάλυψη όλων των αναγκαίων δαπανών κλπ ρυθμίζονται αναλυτικά σε Υπουργική Απόφαση, που ήδη έχει εκδοθεί.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι στον Ευρωπαϊκό δικαιϊκό χώρο πρώτη φορά γίνεται μια συστηματική, μαζική και οργανωμένη με δημόσια δαπάνη επιμόρφωση-εκπαίδευση 950 περίπου εν ενεργεία δικαστικών λειτουργών, στοιχείο που προσδίδει σημαντική υπεραξία στην Ελληνική Δικαιοσύνη.

* Την ορθολογική κατανομή των δικαστικών σχηματισμών στην Επικράτεια, που ανέρχονται πλέον σε 113, με ειδικές πρόνοιες για τις νησιωτικές και παραμεθόριες περιοχές. Ο πολίτης έχει πλέον άνετη, απλή και γρήγορη πρόσβαση στη Δικαιοσύνη για το 80% περίπου των αστικών του υποθέσεων και για όλες τις υποθέσεις προκαταρκτικής εξέτασης και

* Την αποδέσμευση των δικαστών από διαχειριστικά καθήκοντα, που αφορούν προμήθειες, επισκευές κτηρίων κλπ, που περιέρχονται στο ΤΑΧ.ΔΙΚ η λειτουργία και ο σκοπός του οποίου αναμορφώνονται πλήρως, ώστε οι δικαστικοί λειτουργοί να ασχολούνται με το αμιγώς δικαιοδοτικό τους έργο.

Ο δικαστικός χάρτης είναι ασφαλώς η μεγάλη και εμβληματική μεταρρύθμιση της Ελληνικής Δικαιοσύνης, στη λογική και αρχιτεκτονική δομή του οποίου προσαρμόζονται οι υπόλοιπες, όπως οι ανάγκες για νέες θέσεις δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων, οι θεσμικές αλλαγές στους Κώδικες, η ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης με βάση τα νέα δεδομένα του Χάρτη, η οποία προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός του 2026, η μεταφορά δικαστικής ύλης στους δικηγόρους και η κατασκευή νέων κτηριών εκεί όπου λειτουργούν πλέον δικαστήρια.

Στόχος αυτών των ριζικών αλλαγών είναι η ποιοτικότερη και ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης, που θα οδηγεί σε έκδοση τελεσίδικης απόφασης σε χρόνο που δεν θα υπερβαίνει τις 650 ημέρες. Το ίδιο το εγχείρημα, πολλώ δε μάλλον η επιτυχής έκβασή του, θα εκπληρώσει δύο βασικούς μας σκοπούς: α) Θα αναδείξει τη σημασία της εύρυθμης απονομής της Δικαιοσύνης στην Οικονομία. Ας μην ξεχνάμε ότι βασικός λόγος για την πρόσφατη αναβάθμιση των προοπτικών της Ελληνικής Οικονομίας από τη Moody’ s ήταν η σημαντική βελτίωση που έχει κάνει η χώρα σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της δημοσιονομικής εξυγίανσης σε σχέση με τις συνεχείς προκλήσεις σε τομείς όπως η βελτίωση της δικαστικής αποτελεσματικότητας και β) θα καταγράψει στη συνείδηση των πολιτών τη Δικαιοσύνη ως μείζον κοινωνικό μέγεθος, ενισχύοντας ταυτόχρονα την εμπιστοσύνη τους προς αυτή.

Στο Υπουργείο Δικαιοσύνης γίνεται καθημερινά πολύ μεγάλη προσπάθεια για την ομαλή εφαρμογή των διατάξεων του δικαστικού χάρτη, στο επίπεδο των άμεσων νομοθετικών μεταβολών, στην προετοιμασία για την επιμόρφωση των δικαστικών λειτουργών, την παροχή συγκεκριμένων οδηγιών και κατευθύνσεων στους Προϊσταμένους των Δικαστηρίων με απόλυτο σεβασμό προς τον Οργανισμό Δικαστηρίων, για την μίσθωση κατάλληλων κτηρίων όπου απαιτείται με ευέλικτες διαδικασίες, την ταχύτατη προσαρμογή των ψηφιακών συστημάτων, ώστε να λειτουργούν με βάση τα νέα δεδομένα κλπ.

Δεν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι προβλέψαμε τα πάντα και δώσαμε λύσεις σε όλα. Προφανώς υπάρχουν και θα προκύψουν ζητήματα, που οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε ή να επανεξετάσουμε. Γνωρίζουμε επίσης ότι η εξοικείωση με την πρακτική εφαρμογή των νέων διατάξεων απαιτεί χρόνο κι εμπεριέχει πιθανότητα σφάλματος. Για την καλύτερη, ταχύτερη και ενιαία εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη έχει συσταθεί στο Υπουργείο ειδική ομάδα, που συγκεντρώνει ερωτήσεις, παρατηρήσεις και σχόλια από όλα τα Δικαστήρια, τις Εισαγγελίες και τους Δικηγορικούς Συλλόγους τις Χώρας, απαντά ειδικά και εξατομικευμένα σε καθένα από αυτά κι εν συνεχεία αναρτά, υπό τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, τις απαντήσεις στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, που από την έναρξη του δικαστικού έτους λειτουργεί, ώστε να λαμβάνουν γνώση όλοι.

Η ποιοτική αναβάθμιση, ο εκσυγχρονισμός και η επιτάχυνση της απονομής της Δικαιοσύνης είναι εθνικός στόχος, που μπορεί και πρέπει να επιτευχθεί με συναίνεση, συνένωση δυνάμεων και κυρίως αποφασιστικότητα ότι τώρα είναι η ώρα να κάνουμε το μεγάλο και καθοριστικό βήμα της Ελληνικής Δικαιοσύνης προς τη νέα εποχή.